Trầm cảm sau sinh là một bệnh về tâm lý thường xảy ra ở những người mới sinh con lần đầu. Nó có diễn biến khá phức tạp và triệu chứng ở mỗi người một khác. Do ảnh hưởng nghiêm trọng của nó đến cuộc sống của chính người mẹ, và thậm chí cả bé, việc nhận thức đúng đắn về trầm cảm sau sinh cùng những triệu chứng thông thường của nó là rất quan trọng.
Cảm giác khi bị trầm cảm hoặc lo âu sau sinh như thế nào? Những dấu hiệu và triệu chứng của nó là gì? Làm thế nào bạn biết được khi bị mắc bệnh này? Và nếu bạn thực sự bị trầm cảm sau sinh, bạn nên làm gì? Sau đây chúng tôi sẽ giải thích cho các bạn những dấu hiệu của trầm cảm và lo âu sau sinh, bằng ngôn ngữ mà chúng tôi gọi là “ngôn ngữ của các bà mẹ”.
Khi bạn đọc về hai triệu chứng khác nhau dưới đây: một triệu chứng của trầm cảm sau sinh và triệu chứng sau đó là của lo âu sau sinh và Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), hãy ghi nhớ một số điều vô cùng quan trọng sau:
Bạn có thể không trải qua tất cả những triệu chứng liệt kê dưới đây hay thậm chí phần lớn chúng. Trầm cảm và lo âu sau sinh không phải là bệnh giống nhau ở tất cả mọi người. Trải nghiệm của bạn có thể chỉ bao gồm một số ít những triệu chứng và bạn có thể không có bất kỳ những triệu chứng nào khác trong số chúng tôi kể ra.
Rất nhiều người thỉnh thoảng có cảm giác như những gì chúng tôi liệt kê dưới đây, trong một hoặc hai ngày. Tất cả chúng ta đều có những ngày tồi tệ. Trầm cảm và lo âu sau sinh không chỉ là những ngày tồi tệ. Những phụ nữ bị trầm cảm sau sinh hay lo âu sau sinh phần lớn có những triệu chứng như dưới đây trong khoảng thời gian ít nhất 2 tuần hoặc lâu hơn, và những triệu chứng này khiến cho bạn cảm thấy cuộc sống khó khăn hơn mỗi ngày.
Trầm cảm và lo âu sau sinh đôi khi là “đồng thời”. Điều này có nghĩa là bạn có thể có một chút dấu hiệu của cả hai bệnh, hoặc tất cả. Nếu bạn có những triệu chứng của cả hai bệnh, điều đó không phải là bất bình thường.
Những triệu chứng của trầm cảm sau sinh
Bạn có thể bị trầm cảm sau sinh nếu bạn có em bé trong vòng 12 tháng qua và đang trải qua một số những triệu chứng sau:
Bạn bị choáng ngợp. Không phải kiểu như: “Này, làm mẹ khó nhỉ” mà giống như thế này hơn: “Tôi không thể làm việc này và tôi sẽ không bao giờ làm được việc này.” Bạn cảm thấy như bạn không thể nào làm mẹ được. Trên thực tế, bạn có thể sẽ băn khoăn liệu bạn có nên trở thành một người mẹ ngay từ đầu.
Bạn cảm thấy tội lỗi bởi bạn tin rằng bạn nên làm tốt hơn thế này. Bạn cảm thấy như con của bạn xứng đáng có được hơn thế. Bạn lo lắng liệu con bạn có thể cho bạn biết bạn cảm thấy thật tồi tệ, hay bạn đang khóc rất nhiều, hay bạn đang không cảm thấy hạnh phúc hay có sự gắn kết mà bạn đã nghĩ rằng sẽ có. Bạn có thể sẽ tự hỏi liệu con bạn có khỏe mạnh nếu không có bạn hay không.
Bạn không cảm thấy có sự gắn kết với con. Bạn không có được niềm hạnh phúc như trong tưởng tượng của việc làm mẹ mà bạn thấy trên TV hay đọc trên tạp chí. Không phải tất cả mọi người mắc trầm cảm sau sinh đều cảm thấy như vậy, tuy nhiên đó là triệu chứng của đa phần các bà mẹ mắc trầm cảm. Bạn không thể hiểu được tại sao điều này lại xảy ra. Bạn rất bối rối và sợ hãi.
Bạn cảm thấy khó chịu hoặc cáu giận. Bạn không thể giữ được bình tĩnh. Mọi thứ đều khiến bạn khó chịu. Bạn cảm thấy oán giận con bạn, hoặc chồng bạn, bạn bè của bạn, những người không có con. Bạn cảm thấy cơn giận dữ mất kiểm soát.
Bạn không cảm thấy gì cả. Trống rỗng và chết lặng. Bạn chỉ đang làm mọi thứ một cách vô hồn.
Sâu thẳm trong tâm hồn bạn cảm thấy buồn. Bạn không thể ngừng khóc, ngay cả khi không thực sự có một lý do nào để khóc cả.
Bạn cảm thấy vô vọng, như thể tình trạng này sẽ không bao giờ có thể tốt lên được. Bạn cảm thấy yếu đuối và đầy khiếm khuyết, giống như thất bại vậy.
Bạn không thể khiến bản thân ăn, hoặc có lẽ điều duy nhất có thể khiến bạn cảm thấy tốt hơn là ăn.
Bạn không thể ngủ khi bé ngủ, bạn cũng không thể ngủ vào bất kỳ lúc nào. Hoặc có thể bạn có thể buồn ngủ, nhưng bạn thức giấc ngay lúc nửa đêm và không thể ngủ trở lại cho dù bạn có mệt mỏi như thế nào chăng nữa. Hoặc có thể tất cả những gì bạn có thể làm là ngủ và bạn không thể giữ cho mình tỉnh táo để làm được những việc cơ bản nhất. Dù nó là gì đi nữa, thói quen ngủ của bạn hoàn toàn bị mất kiểm soát và nó không chỉ bởi vì bạn đang chăm con sơ sinh.
Bạn không thể tập trung. Bạn không thể chú tâm. Bạn không thể nghĩ ra được những từ mà bạn muốn nói. Bạn không thể nhớ được bạn định làm gì. Bạn không thể đưa ra quyết định. Bạn cảm thấy như mình đang bị lạc giữa màn sương mù.
Bạn cảm thấy lạc lõng. Bạn cảm thấy xa cách khỏi mọi người đến lạ vì một lý do nào đó; như có một bức tường ngăn giữa bạn và thế giới còn lại.
Có thể bạn đang làm mọi điều đúng đắn. Bạn đang tập thể dục. Bạn đang uống vitamin. Bạn đang có một tinh thần lành mạnh. Bạn tập yoga. Bạn đang nghĩ rằng “Tại sao mình không thể vượt qua được chuyện này?”. Bạn cảm thấy bạn nên cố gắng thoát khỏi nó, nhưng bạn không thể.
Bạn có thể đang có những suy nghĩ chạy trốn và bỏ lại gia đình mình. Hoặc bạn đã nghĩ đến việc lái xe đi hay uống quá nhiều thuốc, hoặc tìm một cách nào khác để kết thúc nỗi buồn khổ này.
Bạn biết có điều gì đó không đúng. Bạn có thể không biết rằng bạn đang bị rối loạn lo âu sau sinh nhưng bạn biết những gì bạn đang cảm thấy là không đúng.
Bạn nghĩ rằng bạn đang “điên”.
Bạn sợ rằng đây là thực trạng mới của bạn và bạn đã đánh mất “con người cũ” của mình mãi mãi.
Bạn sợ rằng nếu bạn tìm kiếm sự giúp đỡ, mọi người sẽ đánh giá bạn. Hoặc con bạn sẽ bị đem đi mất.
Lo âu sau sinh và ám ảnh cưỡng chế
Bạn có thể sẽ bị mắc chứng lo âu sau sinh hoặc ám ảnh cưỡng chế sau sinh nếu bạn có em bé trong 12 tháng qua và đang trải qua một số những triệu chứng sau:
Những suy nghĩ của bạn cứ đua nhau hiện ra trong đầu. Bạn không thể trấn an lại đầu óc. Bạn không thể ngưng suy nghĩ. Bạn không thể thả lỏng. Bạn cảm thấy như lúc nào bạn cũng phải làm việc gì đó. Rửa chai lọ. Giặt quần áo của bé. Dọn dẹp nhà cửa. Làm việc. Mua vui cho con. Trông con.
Bạn lo lắng. Thực sự lo lắng. Lúc nào cũng lo lắng. Tôi có đang làm đúng không? Chồng tôi sẽ trở về nhà sau chuyến đi chứ? Con sẽ thức dậy chứ? Con có ăn đủ không? Liệu có chuyện gì đang xảy ra với con mà tôi quên mất? Không quản người khác có trấn an bạn như thế nào, việc đó đều vô ích. Bạn có thể đang có những suy nghĩ rối loạn. Những suy nghĩ bạn chưa bao giờ có trước đây. Những ý nghĩ đáng sợ khiến bạn tự hỏi có phải bạn không còn là con người bạn nghĩ mình đã từng. Chúng bất chợt bay vào trong đầu bạn và bạn biết rằng chúng không đúng, rằng đó không phải là con người thật của bạn, nhưng chúng làm bạn sợ hãi và chúng không biến mất. Những ý nghĩ đó có thể bắt đầu với những từ như “Nếu như…”
Bạn sợ ở một mình với con bởi những suy đáng sợ hay lo lắng. Bạn cũng sợ những thứ ở trong nhà bạn có thể có nguy cơ làm bị thương như dao trong nhà bếp hay bậc cầu thang, và bạn tránh chúng như tránh bệnh dịch.
Bạn có thể cảm thấy cần phải kiểm tra mọi thứ liên tục. Tôi đã khóa cửa chưa? Tôi đã khóa xe chưa? Tôi đã tắt bếp chưa? Con có đang thở không?
Bạn có thể có những triệu chứng sinh lý như quặn thắt dạ dày hay đau đầu, run rẩy hoặc buồn nôn. Bạn thậm chí còn có thể bị hoảng loạn. Bạn cảm thấy như thể một con vật bị cầm tù, đi tới đi lui trong một chiếc lồng. Bồn chồn. Bên rìa.
Bạn không thể ăn. Bạn không thèm ăn.
Bạn gặp khó khăn khi ngủ. Bạn rất, rất mệt nhưng bạn không thể ngủ.
Bạn có cảm giác kinh sợ, như thể có điều gì đó vô cùng đáng sợ sẽ xảy ra.
Bạn biết có điều gì đó không đúng. Bạn có thể không biết rằng bạn đang bị rối loạn lo âu nhưng bạn biết những gì bạn đang cảm thấy là không đúng.
Bạn nghĩ mình bị điên rồi.
Bạn sợ rằng đây là hiện thực mới của bạn và rằng bạn đã đánh mất bản thân trước kia của mình mãi mãi.
Bạn sợ rằng nếu bạn tìm kiếm sự giúp đỡ của người khác, họ sẽ đánh giá bạn. Hoặc con bạn sẽ bị đem đi mất.
Bây giờ bạn đã xem qua hết những triệu chứng chúng tôi kể ra, bạn có đang nghĩ “Làm thế nào mà người này lại biết được về mình nhỉ? Liệu có phải có camera ẩn ở đây?” Không! Điều bạn nên thấy ở đây chính là bạn không hề cô đơn và bạn không phải là một người kỳ dị và bạn không quá bất bình thường. Nếu bạn đang có những suy nghĩ và triệu chứng này, vậy có khả năng bạn đang trải qua tình trạng mà 15 đến 20% những người mới làm mẹ đang trải qua, và chúng hoàn toàn có thể điều trị được. Chúng tôi rất sẵn lòng ở đây để giúp bạn.
Những điều khác bạn nên biết
Nếu bạn đang mang thai và có những triệu chứng tương tự như những triệu chứng được liệt kê ở trên, bạn nên biết rằng bạn cũng không hề khác thường. Bạn có thể đang bị trầm cảm hoặc lo âu trong thai kỳ, đây là một điều bình thường.
Nếu bạn đang có những triệu chứng kể trên, hãy gọi cho bác sĩ. Bạn không cần phải chịu đựng nó một mình. Đừng cố gắng đợi cho đến lúc nó kết thúc. Rối loạn lo âu hay trầm cảm sau sinh là tạm thời và có thể chữa được với sự giúp đỡ của chuyên gia.
Nếu bạn đã vượt qua được năm đầu tiên sau sinh và vẫn còn trong tình trạng đó, bạn có thể vẫn còn bị trầm cảm hoặc lo âu sau sinh. Có lẽ bạn chưa bao giờ kiếm tìm sự giúp đỡ vào năm đầu tiên và bạn vẫn đang phải vật lộn với nó. Hãy gọi cho bác sĩ. Bạn có thể vẫn còn cần đến sự giúp đỡ.
Điều cuối cùng nhưng vô cùng quan trọng
Nếu bạn có những khoảnh khắc khi dường như bạn có thể nghe hoặc nhìn thấy những thứ mà không ai có thể thấy được, nếu bạn đang cảm thấy bị hoang tưởng như thể những người khác đang muốn làm hại bạn, nếu bạn đang cảm thấy bạn hay con bạn đang bằng cách nào đó có liên quan đến ma quỷ hay Thần thánh, hoặc nếu bạn đang có những ý nghĩ làm tổn thương chính mình hoặc những người khác, việc tìm kiếm sự giúp đỡ ngay bây giờ là rất quan trọng. Những triệu chứng này đòi hỏi phải được chú ý ngay lập tức bởi chúng có thể là những dấu hiệu của chứng rối loạn tâm thần sau sinh. Nếu bạn có những triệu chứng này, bệnh của bạn có khả năng sẽ tiếm quyền và dẫn dắt bạn làm những điều mà bạn thông thường không làm. Để tránh điều đó, việc tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức là rất quan trọng để những chuyên gia đã qua đào tạo có thể giúp bạn ổn định lại và có một tinh thần khỏe mạnh.
